شهرداری نهادی عمومی و غیر دولتی می باشد. این نهاد طبق قانون، اختیارات و وظایف متعددی را دارا بوده و اختیارات متعدد آن قدرت فزاینده ای را به شهرداری داده و متاسفانه در سنوات گذشته سوء استفاده هایی از این اختیارات مشاهده شده که موجب سلب حقوق شهروندان شده است
رئیس کل دادگاه های عمومی و انقلاب تهران اظهار داشت: پرونده های مربوط به اتهامات کارکنان دولت، دستگاه های عمومی و شهرداری ها نیز در مجتمع قضایی کارکنان دولت رسیدگی می شود
وی افزود: همچنین در این مجتمع به پرونده های مربوط به منابع طبیعی بررسی می شود و تاکنون آرای متقنی در این زمینه صادر شده است .مجتمع قضایی کارکنان دولت ٦ شعبه دارد که در این شعبه ها به اتهامات کارکنان دولت و شهرداری تهران رسیدگی می شود؛ پرونده های ویژه کارکنان دولت و همچنین شهرداری ها در هر شهر و استان برای رسیدگی به تهران ارجاع و این پرونده ها مانند پرونده تخلفات انتخاباتی در استان ها، در مجتمع قضایی ویژه جرایم کارکنان دولت رسیدگی می شود..
بر خلاف دعاوی قضایی دیگر که قوانین مصوب یک نهاد یعنی مجلس شورای اسلامی در آن ها حاکم می باشد، در خصوص شهرداری نهادهای متعددی اقدام به تصویب مقررات برای شهرداری می نمایند که برای شهرداری لازم الاتباع بوده و در دعاوی بین شهرداری و شهروندان موثر می باشند..
برخی از این نهاد ها عبارتند از شورای عالی شهرسازی و معماری، کمیسیون ماده 5 قانون شورای عالی شهرسازی و معماری، شورای اسلامی شهر و مجلس شورای اسلامی..
از طرف دیگر مراجع حل اختلاف بین شهروندان و شهرداری نیز بسیار بوده و بر خلاف سایر دعاوی که در اکثر موارد، تنها مرجع حل اختلاف دادگاه ها می باشند، در دعاوی بین شهرداری و مردم مراجع متعددی اقدام به حل اختلاف می نمایند از حمله کمیسیون ماده 77 قانون شهرداری در مورد حل اختلاف شهرداری و مردم در مورد عوارض، کمیسیون ماده 100 شهرداری در مورد اختلافات طرفین در تخلفات ساختمانی، کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری در مورد ساخت و سازهای خارج از حریم شهرها و نیزدیوان عدالت اداری در خصوص تخلف از قوانین توسط شهرداری ، دادگاه های عمومی کیفری … نام برد.
مقررات بسیاری نیز در خصوص هریک از اعمال حاکمیتی و تصدی گری شهرداری نیز وجود دارد، مثلا در مورد امور مالی شهرداری آیین نامه مالی شهرداری ها، در خصوص فضای سبز قانون گسترش فضای سبز و آیین نامه های آن، در خصوص نحوه تملک املاک از سوی شهرداری ها لایحه قانونی نحوه تملک املاک برای طرح های عمرانی و …
.
اهم دعاوی مرتبط به شهرداری به شرح ذیل می باشد
دعاوی قراردادی
دعاوی قراردادی شهرداری با اشخاص
دعاوی مطالبات پیمانکاران
دعاوی کارمندان شهرداری
دعاوی مناقصات و مزایده های شهرداري
دعاوی ساختمانی
الزام به صدور پروانه
تخلفات ساختمانی