برابرتبصره 6 ماده واحده مصوب مجممع تشخیص مصلحت نظام ، زن حق دارد از دادگاه درخواست کند حق الزحمه کارهایی را که در زمان زوجیت انجام داده ولی شرعا موظف به انجام آن نبوده است تعیین و زوج را مکلف به پرداخت آن کند. دادگاه پس از احراز گواهی عدم امکان سازش ، تصمیم لازم در این خصوص اتخاذ خواهد کرد.اگر قراردادی در زمینه امور مالی بین زوجین نباشد ونیز تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نباشد، دادگاه به ترتیب زیر عمل خواهد کرد:
الف- چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده ، به دستور زوج وبا قصد عدم تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه این وضع ثابت و محرز گردد ، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را با جلب نظر کارشناس یا به کمک عوامل دیگر محاسبه و زوج را به پرداخت آن ملزم می نماید .
ب- در صورتی که زن نتواند اجرت المثل کارهای خود را به دست آورد ، با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج ، دادگاه مبلغی را از باب بخشش (نحله) برای زوجه تعیین می نماید.
لازم به ذکر است تعیین مهریه برای بیشتر زنان و دختران حکم مساله ای اعتباری دارد که به واسطه مهریه صاحب پشتوانه ای می شوند که در مواقع بروز بحران از آنها حمایت می کند. البته برخی زنان نیز بدون در نظر گرفتن چنین معیارهایی اندکی مانند 5 سکه ، 14 سکه ، 1 سکه و ... به عقد همسر خود در می آیند.
شاید این تصور پیش بیاید که همسران چنین زنانی می توانند با کوچک ترین اختلاف با پرداخت مهریه ای که حکم پول خرد مردان را دارد، همسر خود را طلاق دهند. در چنین مواردی است که قانون مساله نحله را پیش بینی کرده است. همان طور که گفته شد نحله ، پولی است که دادگاه در زمانی که مرد قصد تقاضای طلاق همسرش را داشته باشد، تعیین می کند و مرد برای طلاق دادن همسر خود باید آن را به همسر خود بپردازد . تعیین این پول هم به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله آنها می توان به شان خانوادگی زن ، میزان تحصیلات او، مدت زمان زندگی مشترک ، شغل همسر و ... اشاره کرد . فلسفه چنین مساله ای هم این است که زن به دلیل صداقت در پذیرش مهریه ای اندک ، هنگام طلاق ضرر نکند و بتواند پشتوانه ای برای آینده خود داشته باشد .
همان گونه که پیش تر نیز اشاره گردید ، قانون برای زنانی که پس از سال های طولانی زندگی از سوی همسران خود طلاق داده می شوند ، پیش بینی بحث اجرت المثل را هم کرده است . اجرت المثل پولی است که به ازای سال های زندگی مشترک زن و بابت کارهایی که او در خانه همسر کرده (اعم از کارهای خانه ، بزرگ کردن بچه ها، شیردادن بچه ها و ...) به وی پرداخت می کند البته پرداخت این پول در شرایطی محقق می شود که زن در دادگاه به این مساله اشاره نکند که بابت چنین کارهایی توقع پول داشته است.
آیا تعلق نحله و تعلق اجرت المثل با هم ممکن است؟
اجرت المثل هم بابت زندگی مشترک تعلق می گیرد و اگر در زمان عقد طلاق رخ دهد ، به زن اجرت المثل نمی رسد . کوتاه بودن مدت زمان زندگی مشترک هم از مواردی است که سبب می شود رقم اجرت المثل چندان چشمگیر نباشد و در چنین مواقعی است که بحث نحله مطرح می شود . برای نحله هم زن باید درخواست خود را به دادگاه ارائه و از دادگاه تقاضای تعیین نحله را مطرح کند . در نتیجه به زن با توجه به شرایطی ، یا اجرت المثل تعلق می گیرد یا نحله ، و پرداخت هر دو توامان ممکن نیست.
شرایط دریافت نحله:
سوالی که به وجود می آید این است که یک خانم برای دریافت نحله از همسرش بایستی چه شرایطی داشته باشد؟ از جمله شرایط و باید هایی که می توان برای این مسئله حقوقی بیان کرد عبارت است از:
1-زن درخواست طلاق نکرده باشد.
2- در مدت زمان زندگی مشترک و پیش از اقدام به درخواست طلاق از سوی مرد امکان مطالبه نحله برای خانم وجود ندارد.
3- برای تعیین کردن نحله برخلاف اجرت المثل نیازی به کارشناسی وجود ندارد . بلکه مقدار مبلغ را قاضی دادگاه بر اساس سنوات زندگی مشترک و کارهایی که خانم انجام داده تعیین می کند . ناگفته نماند این مقدار مبلغ با توجه به تمکن و وسع مالی مرد مشخص می شود .